Nhìn lại những vụ án đặc biệt nghiêm trọng được dư luận quan tâm trong năm 2023

Năm 2023, nhiều vụ án nghiêm trọng bị đưa ra truy tố, khiến dư luận dậy sóng dư luận, nổi bật trong số đó là vụ án Vạn Thịnh Phát, Tân Hiệp Phát...

Đại án Vạn Thịnh Phát, bà Trương Mỹ Lan chiếm đoạt hơn 304.000 tỷ đồng

Ngày 18/11, bà Trương Mỹ Lan – Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát - bị cơ quan điều tra Bộ Công an (C03) đề nghị truy tố 3 tội danh: Đưa hối lộ, vi phạm quy lịnh về hoạt động của ngân hàng và tham ô tài sản.

C03 cáo buộc hành vi của bà Trương Mỹ Lan được thực hiện như "một tổ chức tội phạm với quy mô rất lớn".

Theo kết luận, quá trình hoạt động, Tập đoàn Vạn Thịnh Phát đã xây dựng "hệ sinh thái Vạn Thịnh Phát" với hơn 1.000 doanh nghiệp gồm các công ty con, công ty thành viên trong và ngoài nước, được chia thành nhiều tầng lớp, với hàng trăm cá nhân được thuê đứng tên đại diện pháp luật. Những người được thuê này đều có quan hệ họ hàng hoặc là cán bộ, công nhân viên Tập đoàn Vạn Thịnh Phát.

Bằng cách thâu tóm, nắm giữ cổ phần chi phối, điều hành hoạt động ngân hàng thông qua nhóm lãnh đạo chủ chốt tại SCB, bà Trương Mỹ Lan sử dụng nhà băng này như "một công cụ tài chính để huy động tiền gửi của người dân và các tổ chức...".

Bà Trương Mỹ Lan không nắm chức vụ tại Ngân hàng SCB nhưng là cổ đông chính ở đây, thời điểm ít nhất cũng giữ 85% cổ phần. Trương Mỹ Lan đã dùng SCB làm "kênh huy động vốn" cho cá nhân mình, cùng đồng phạm lập khống hồ sơ vay vốn để rút tiền trong SCB – vốn là tiền người dân, khách hàng gửi vào.

Cơ quan điều tra xác định bị can Trương Mỹ Lan đã chiếm đoạt 304.096 tỷ đồng của Ngân hàng SCB. Số tiền này đến nay ngân hàng không thể chi trả và còn phát sinh số tiền lãi hơn 129.372 tỷ đồng. Như vậy, Trương Mỹ Lan đã gây thiệt hại tổng cộng hơn 415 nghìn tỷ đồng. Từ năm 2018 - 2020, bà Trương Mỹ Lan có các hành vi gian dối trong phát hành trái phiếu, Trương Mỹ Lan và các bị can trong vụ án Vạn Thịnh Phát đã lừa đảo hơn 30.000 tỷ đồng của 42.000 nhà đầu tư. Vụ đại án đã khiến 85 đối tượng bị truy nã, truy tố và vẫn đang trong giai đoạn điều tra.

Vụ án Trần Quí Thanh - Chủ tịch tập đoàn Tân Hiệp Phát

Ngày 24/11/2023, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã hoàn tất kết luận đề nghị truy tố bị can Trần Quí Thanh (SN 1953), chủ tịch Công ty TNHH thương mại dịch vụ Tân Hiệp Phát, và 2 con gái là Trần Uyên Phương (SN 1981), Trần Ngọc Bích (1984) về tội "Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản".

Trước đó, Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an đã khởi tố, bắt tạm giam chủ tịch Tập đoàn Tân Hiệp Phát Trần Quí Thanh và con gái Trần Uyên Phương để điều tra hành vi lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

Việc khởi tố cha con ông Trần Quí Thanh, Trần Uyên Phương và Trần Ngọc Bích (cùng là phó tổng giám đốc Tân Hiệp Phát) sau khi có nhiều đơn tố cáo và được Bộ Công an giao Cơ quan cảnh sát điều tra (CO1) thụ lý từ ba năm trước, liên quan nhiều bất động sản có giá trị lớn tại TP Chí Minh và Đồng Nai.

Cơ quan tố tụng cáo buộc bị can Trần Quí Thanh đã lợi dụng việc cho vay để chiếm đoạt 2 dự án Minh Thành Đồng Nai và Nhơn Thành Đồng Nai, gây thiệt hại cho doanh nghiệp 500 tỷ đồng. Ngoài ra, bị can Thanh còn chiếm đoạt 35 thửa đất của 3 cá nhân khác, gây thiệt hại cho họ tổng cộng khoảng 380 tỷ đồng.

Vụ án Tân Hoàng Minh – 6.600 nhà đầu tư bị chiếm đoạt 8.600 tỷ đồng

Ngày 22/11/2023, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao ban hành cáo trạng truy tố ông Đỗ Anh Dũng (chủ tịch Tập đoàn Tân Hoàng Minh) về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Con trai ông Dũng là Đỗ Hoàng Việt (phó tổng giám đốc Tân Hoàng Minh) và 13 người khác bị truy tố cùng tội danh trên.

Cơ quan truy tố cáo buộc ông Dũng cùng các đồng phạm bàn bạc, lên kế hoạch, thực hiện các phương án gian dối trong phát hành trái phiếu và chiếm đoạt số tiền đặc biệt lớn của các nhà đầu tư lên đến hơn 8.600 tỷ đồng.

Đầu năm 2021, tài chính của Tập đoàn Tân Hoàng Minh gặp nhiều khó khăn, nợ ngân hàng gần 20.000 tỷ đồng, chưa kể tám gói trái phiếu mà công ty đã phát hành. Để tháo gỡ khó khăn, ông Dũng chỉ đạo con trai mình tìm cách phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ để huy động vốn.

Ba công ty con được Tân Hoàng Minh dùng để phát hành trái phiếu là Công ty bất động sản Ngôi Sao Việt, Công ty CP đầu tư dịch vụ khách sạn Soleil, Công ty CP Cung Điện Mùa Đông. Do kết quả hoạt động của cả ba công ty không đủ điều kiện phát hành, chào bán trái phiếu nên Đỗ Hoàng Việt chỉ đạo thuộc cấp nghiên cứu chỉnh sửa báo cáo tài chính theo hướng không đúng với thực tế. Từ đó, các báo cáo tài chính được "đánh bóng" tạo lãi "khống" để đủ điều kiện phát hành trái phiếu.

Ông Dũng và các đồng phạm bị cơ quan truy tố cáo buộc thông qua phát hành trái phiếu đã chiếm đoạt hơn 8.600 tỷ đồng của 6.630 khách hàng. Theo cáo trạng, số tiền huy động được từ việc gian dối phát hành trái phiếu đã bị chủ tịch Tân Hoàng Minh sử dụng gần hết không đúng mục đích, như dùng hơn 5.100 tỷ đồng trả cho nhà đầu tư đến hạn trước.

Chuyến bay giải cứu

Do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, từ cuối tháng 3/2020, Việt Nam tạm dừng các chuyến bay thương mại quốc tế. Để đưa công dân mắc kẹt ở nước ngoài về nước, Nhà nước tổ chức nhiều “chuyến bay giải cứu”.

Theo đó, có gần 2.000 chuyến bay đã được thực hiện để đưa các công dân từ hàng chục quốc gia, vùng lãnh thổ về Việt Nam an toàn. Các chuyến bay này thường có chi phí khá đắt đỏ khi phải lắp đặt thêm nhiều thiết bị y tế hỗ trợ bệnh nhân. Đến cuối năm 2021 xuất hiện những thông tin cho rằng có nghi vấn việc trục lợi giá vé các chuyến bay này.

Vụ án được phanh phui khi ngày 27/1/2022, Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an ra quyết định khởi tố bị can, bắt tạm giam 4 cán bộ Cục Lãnh sự về tội “Nhận hối lộ", trong đó có Cục trưởng Nguyễn Thị Hương Lan, Phó Cục trưởng Đỗ Hoàng Tùng.

Vụ án tiếp tục được điều tra mở rộng, đến nay, CQĐT đã khởi tố 37 bị can thuộc 8 bộ, ngành, địa phương và các doanh nghiệp. Trong số đó có ông Tô Anh Dũng, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao, Nguyễn Quang Linh, Trợ lý phó Thủ tướng.

Đến tháng 7/2023, vụ án được đưa ra Tòa án nhân dân TP Hà Nội xét xử và đã tuyên án. Sau khi có bản án, Bị cáo Hoàng Văn Hưng (cựu điều tra viên, cựu trưởng Phòng 5, Cơ quan An ninh điều tra - Bộ Công an) và Trần Minh Tuấn (Giám đốc Công ty Cổ phần xây dựng Thái Hòa) có đơn kháng cáo kêu oan, không thừa nhận hành vi phạm tội.

Bị cáo Hưng bị tuyên phạt mức án tù chung thân về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản". Bị cáo Trần Minh Tuấn bị tuyên phạt 16 năm tù về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản", 2 năm tù về tội "Đưa hối lộ", tổng hợp hình phạt là 18 năm tù.

Ngoài ra, còn có các bị cáo kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt gồm: Tô Anh Dũng (cựu thứ trưởng Bộ Ngoại giao bị tuyên án sơ thẩm 16 năm tù). 3 bị cáo Nguyễn Thị Hương Lan (cựu cục trưởng Cục Lãnh sự, Bộ Ngoại giao), Phạm Trung Kiên (cựu thư ký Thứ trưởng Bộ Y tế) và Vũ Anh Tuấn (cựu cán bộ Cục Quản lý xuất nhập cảnh, Bộ Công an) bị Tòa cấp sơ thẩm tuyên phạt tù chung thân về tội "Nhận hối lộ". Cựu Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Trần Văn Tân (bị tuyên phạt 7 năm tù về tội "Nhận hối lộ") cũng làm đơn kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt.

Phiên tòa cấp phúc thẩm dự kiến được diễn ra vào ngày 25/12/2023.

Nâng khống giá kit xét nghiệm COVID-19 trong vụ Việt Á

Từ năm 2021 đến năm 2022 cùng với việc bắt Phan Quốc Việt (Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Công nghệ Việt Á), cơ quan điều tra các cấp đã khởi tố trên 100 bị can liên quan đến vụ nâng khống giá kit xét nghiệm COVID-19 này.

Trong vụ án này, có 3 cựu ủy viên Trung ương Đảng đã bị bắt gồm: Cựu Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long, cựu Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, cựu Chủ tịch UBND TP Hà Nội Chu Ngọc Anh, cựu Bí thư Tỉnh ủy Hải Dương Phạm Xuân Thăng.

Đến đầu tháng 9/2023, Viện Kiểm sát nhân dân (VKSND) Tối cao đã ban hành cáo trạng truy tố 38 bị can liên quan đến vụ Việt Á.

Trong đó, truy tố cựu bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long về tội "Nhận hối lộ". Cựu bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH-CN), cựu chủ tịch UBND TP Hà Nội Chu Ngọc Anh và Phạm Công Tạc, cựu thứ trưởng Bộ KH-CN, bị truy tố cùng về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí". VKSND Tối cao còn truy tố Phan Quốc Việt, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần công nghệ Việt Á, về tội Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng và Đưa hối lộ.

Vụ án dự kiến được đưa ra tòa xét xử vào ngày 3/1/2024 tới đây.

Chủ tịch FLC thao túng cổ phiếu

Ngày 29/3/2022, Cơ quan điều tra Bộ Công an ra quyết định khởi tố bị can, bắt tạm giam ông Trịnh Văn Quyết (khi đó là Chủ tịch Tập đoàn FLC) cùng các cá nhân thuộc tập đoàn FLC, Công ty Cổ phần Chứng khoán BOS và các công ty liên quan về hành vi thao túng thị trường chứng khoán, che giấu thông tin trong hoạt động chứng khoán.

Đến ngày 25/8, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an tiếp tục khởi tố ông Trịnh Văn Quyết và các cá nhân có liên quan về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”. Các đối tượng trong vụ án liên quan đến các cá nhân tại FLC đã thu lợi bất chính hàng nghìn tỷ đồng và gây thiệt hại cho nhà đầu tư.

Đến tháng 10/2023, Cơ quan Cảnh sát điều tra (Bộ Công an) đã ban hành kết luận điều tra vụ án thao túng thị trường chứng khoán và lừa đảo chiếm đoạt tài sản liên quan cựu Chủ tịch Tập đoàn FLC Trịnh Văn Quyết.

Cơ quan điều tra chuyển kết luận sang Viện kiểm sát nhân dân tối cao đề nghị truy tố ông Trịnh Văn Quyết về hai tội danh "thao túng thị trường chứng khoán" và "lừa đảo chiếm đoạt tài sản".