Khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Cầu Treo: Khó từ chính sách, nhà đầu tư hết mặn mà

Ngược Khu kinh tế cửa khẩu (KKTCK) quốc tế Cầu Treo một chiều cuối tháng 10/2017, trông khu vực phi thuế quan “quạnh quẻ” nằm phơi mình dưới cái nắng nhẹ cuối thu mà chợt “xót” cho tiền của, công sức của bao người, bao tổ chức.

Có lẽ chưa bao giờ chúng tôi nhìn thấy sự vắng lặng của một KKTCK quốc tế vốn rất sôi động này. Cả khu phi thuế quan đóng cửa, nhiều doanh nghiệp phá sản, nhiều nhà đầu tư không còn mặn mà, hàng hóa lưu thông hạn chế… Những khó khăn này bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân mà trong đó phần nhiều vẫn nằm ở cơ chế, chính sách thiếu nhất quán.

KKTCK quốc tế Cầu Treo từng là khu phi thuế quan, với hàng loạt chính sách ưu đãi nên có sức hấp dẫn đối với nhiều nhà đầu tư

Khó từ chính sách, nhà đầu tư hết mặn mà

KKTCK quốc tế Cầu Treo được thành lập vào năm 2007, có 4 đơn vị hành chính, bao gồm: các xã: Sơn Kim 1, Sơn Kim 2, Sơn Tây và thị trấn Tây Sơn, với tổng diện tích đất tự nhiên trên 56 nghìn ha, dân số trên 2,1 vạn người. Mục đích là nhằm đẩy mạnh thông thương giữa Việt Nam với Lào, thúc đẩy kinh tế phía Tây Hà Tĩnh và toàn tỉnh Hà Tĩnh phát triển. Nằm trên Quốc lộ 8 qua biên giới Việt-Lào, Cửa khẩu Cầu Treo có một vị trí chiến lược quan trọng trong phát triển kinh tế-xã hội của Hà Tĩnh và các tỉnh Bắc Trung Bộ. Đây cũng là cửa ngõ ngắn nhất để Lào và các nước trong tiểu vùng Sông Mekong Mở rộng hướng ra biển Đông qua cụm cảng nước sâu Vũng Áng-Sơn Dương.

Theo Quyết định 162/2007/QĐ-TTg ngày 19/10/2007 của Thủ tướng Chính phủ, KKT Cửa khẩu quốc tế Cầu Treo được xem là khu phi thuế quan, với nhiều ưu đãi về chính sách tài chính, đầu tư, đất đai cho các nhà đầu tư hoạt động trong KKT. Đến tháng 11/2013, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Quyết định số 72 về quy định cơ chế, chính sách tài chính đối với KKTCK nhằm phát triển kinh tế xã hội, thu hút đầu tư vào các khu vực cửa khẩu quốc tế.

Khi các quyết định có hiệu lực, KKTCK quốc tế Cầu Treo như bừng thức, nhiều doanh nghiệp trong nước và quốc tế đã tìm về đầu tư. Nhiều khu vực trong KKTCK được xây dựng hoành tráng, hiện đại. Đặc biệt là khu hành chính cổng B được xây dựng quy mô và cũng là khu phi thuế quan được nhiều doanh nghiệp quan tâm đã làm cho KKTCK này sầm uất hơn bao giờ hết.

Từ một vùng biên giới heo hút, Cầu Treo trở thành điểm sáng về phát triển kinh tế của Hà Tĩnh và khu vực.

Tuy nhiên, kể từ tháng 8/2014, khi Bộ Tài chính ban hành Thông tư 109 về thực hiện một số điều từ Quyết định 72 quy định về cơ chế chính sách tài chính đối với KKTCK. Theo đó, Thông tư 109 quy định danh mục mặt hàng chịu thuế ngay khi nhập khẩu từ nước ngoài vào khu phi thuế quan Cầu Treo là tất cả các mặt hàng, trừ hàng hóa nhập vào để thực hiện dự án đầu tư. Đây được xem là cú sốc lớn đối với các nhà đầu tư cũng như người dân trong khu kinh tế.

: Quang cảnh khu trung tâm thương mại cửa khẩu được đầu tư nhiều chục tỷ đồng đã bỏ hoang nhiều năm nay.

Không chỉ có vậy, từ 1/9/2016, khi Luật Thuế xuất nhập khẩu số 107/2016/QH13 có hiệu lực, KKTCK quốc tế Cầu Treo không còn được xem là khu phi thuế quan, không được hưởng các chính sách thuế đối với hàng hóa, dịch vụ như trước đây.

Một khi cơ chế chính sách thay đổi cũng như không còn nhiều những ưu đãi đã khiến doanh nghiệp, nhà đầu tư không kịp trở tay. Hàng trăm tỷ đồng, và bao công sức dồn vào làm ăn bị ngưng trệ khiến nhiều doanh nghiệp địa phương rơi vào cảnh nợ nần, phá sản càng làm cho KKTCK quốc tế Cầu Treo thêm phần ảm đạm.

Không còn là khu phi thuế quan, không được hưởng các chính sách thuế đối với hàng hóa, dịch vụ như trước đây, KKT Cầu Treo đìu hiu trầm lặng.

Cũng bởi những khó khăn đó mà tình hình thu hút đầu tư vào KKTCK quốc tế Cầu Treo vẫn trầm lắng. Theo ông Phan Thăng Long - Phó Trưởng ban Ban QLKKT Hà Tĩnh, thu hút đầu tư vào KKTCK quốc tế Cầu Treo rất khó khăn. Hiện có khoảng 30 dự án được cấp giấy chứng nhận đầu tư, nhưng dự án để đi vào hoạt động và phát huy hiệu quả là rất ít, chỉ có gần 10 dự án được triển khai, và hoạt động sản xuất kinh doanh cầm chừng.

Thu ngân sách thụt lùi… hạ tầng xuống cấp

Từng được Thủ tướng Chính phủ xác định là một trong 9 KKT trọng điểm giai đoạn 2016 – 2020, là “cửa ngõ” thu thuế XNK trọng điểm của Hà Tĩnh. Song do các chính sách thiếu nhất quán, hạ tầng đầu tư còn chưa đồng bộ và xuống cấp... đã làm cho KKTCK quốc tế Cầu Treo càng đìu hiu, hoạt động thu ngân sách sụt giảm.

Số liệu báo cáo từ ngành Hải quan Hà Tĩnh cho thấy, thu ngân sách từ khu vực này liên tục giảm qua các năm. Nếu như năm 2014 thu ngân sách đạt 225 tỷ đồng, thì đến năm 2016 chỉ còn 111 tỷ đồng, và riêng 9 tháng đầu năm 2017 rớt xuống 42,3 tỷ đồng. Nguyên nhân dẫn đến sự giảm sút này thì có nhiều, song điều dễ nhận thấy là ngay khi Luật Thuế XNK số 107/2016/QH13 có hiệu lực từ ngày 1/9/2016 khiến các chính sách ưu đãi không còn nhiều, hoạt động sản xuất kinh doanh cầm chừng, nhà đầu tư hết mặn mà.

Một trong những khó khăn hiện nay của KKTCK quốc tế Cầu Treo nữa, đó là cơ sở hạ tầng còn bất cập, chưa hoàn thiện, đường giao thông xuống cấp trầm trọng.

Quốc lộ 8A được xây dựng từ năm 1999 nay đã xuống cấp, mặt đường xuất hiện nhiều ổ voi, ổ gà gây mất an toàn cho các phương tiện khi tham gia trên con đường này. 

Khảo sát của nhiều phóng viên trên dọc Quốc lộ 8A trên địa phận một số xã của huyện Hương Sơn, nhiều đoạn, mặt nhựa đường bong tróc, nhiều nơi xất hiện ổ voi, ổ gà dày đặc. Khi có những trận mưa nhỏ là nước lại ngập tuyến đường, rất nguy hiểm cho người và phương tiện khi tham gia giao thông.

Mặt đường Quốc lộ 8A được xây dựng từ năm 1999, đến nay đã cũ và xuống cấp nghiêm trọng, tuy nhiên để khắc phục hiện trạng này cần phải có nguồn kinh phí lớn. Dù đã có nhiều phản ánh cần cải tạo và nâng cấp con đường này, nhưng cho đến nay vẫn chưa có lời giải.

Trước những khó khăn và bất cập nêu trên, rất cần các ngành chức năng từ Trung ương và tỉnh Hà Tĩnh quan tâm hơn để nhằm khơi dậy nguồn lực cũng như phát huy hơn nữa giá trị và tầm ảnh hưởng từ khu kinh tế này.

PV